Bevlogen werken, wie wil dat nou niet? Deze 5 wetenschappelijk getoetste tips helpen ook u vooruit.

Iedereen kent ze uit eigen ervaring: de 9-tot-5-medewerker, de geëngageerde medewerker, de workaholic en de medewerker die (bijna) burned out is. Werk kan veel moeite kosten en veel opoffering vergen. Stress op het werk kan leiden tot, burn-out en uitputting, maar werk kan ook een bron van vreugde en geluk zijn. Dan is er geen sprake van stress, maar van creativiteit, uitdaging en ontwikkeling. Hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie Wilmar Schaufeli heeft zich toegelegd op het onderzoeken van dergelijke ‘bevlogenheid’.

Tijdens de AD College Tour, het najaarscongres voor arbeidsdeskundigen, ontvouwde hij 5 tips om bevlogenheid te stimuleren in organisaties.

#1. PAK STRESSOREN AAN EN HAAL OBSTAKELS WEG

Je voelt het vaak meteen als je binnenkomt. De afdeling bruist van de energie. Er heerst een serieuze, maar kameraadschappelijke sfeer. Er wordt hard gewerkt, maar ook veel gelachen en veel gedeeld. Mensen bruisen van de ideeën, hebben plezier in hun werk.

Onderzoek van Gallup wijst uit dat dergelijke bevlogenheid allerlei positieve effecten heeft zoals

• minder verzuim (-37%),
• minder ongevallen (-49%)
• minder kwaliteitsdefecten (-60%)
• hogere klanttevredenheid (+12%)
• hogere productiviteit (+18%) en
• hogere winst (+16%).

Hoe anders is het op werkplekken waar rusteloosheid en gespannenheid heerst, waar mensen ongeduldig en onvriendelijk met elkaar en met klanten omgaan. Grote kans dat stress en eventueel zelfs burn-out hier op de loer liggen. Ze zijn niet de enigen. Burn-out klachten en werkstress leiden volgens onderzoek van TNO jaarlijks tot 7,5 miljoen verzuimdagen. Voordat een organisatie serieus aan de slag wil met bevlogenheid moet het eerst analyseren in hoeverre dit soort stressfactoren en obstakels voorkomen of gereduceerd kunnen worden.

#2. ZORG DAT ENERGIE- EN PERSOONLIJKE HULPBRONNEN OP ORDE BLIJVEN

Door stressoren te verminderen, verlagen organisaties de kans op burn-out. Maar daarmee wordt de kans op meer bevlogenheid nog niet direct vergroot. Voor die volgende stap is het nodig om de energiebronnen van mensen te vergroten. Mede dankzij de positieve psychologie weten we steeds beter wat mensen gelukkig en productief maakt. Hoe iemand in zijn werk staat, hangt nauw samen met persoonlijkheidskenmerken zoals emotionele stabiliteit, extraversie, optimisme en zelfvertrouwen. Ook competenties zoals eigen effectiviteit (self-efficacy), flexibiliteit, aanpassingsvermogen en prestatiemotivatie hebben direct effect op iemand functioneren.

Regelruimte en autonomie

Naast deze persoonlijke hulpbronnen zijn er ook externe bronnen die ervoor zorgen dat mensen energie in hun werk hebben en houden. Regelruimte en autonomie zijn voorbeelden van bronnen die bijdragen aan bevlogenheid. Als mensen zelf invloed kunnen uitoefenen op hun werk, komt dit hun functioneren direct ten goede. Hetzelfde geldt voor afwisselend en verantwoordelijk werk en voor leer- en ontwikkelingsmogelijkheden.

Zingeving

Zingeving is zeer belangrijk in het werk, net als waardering, betrokkenheid bij besluitvorming en coaching en feedback over prestaties. Als iemand weet dat zijn inbreng op prijs wordt gesteld en als iemand weet dat hij ook in de ogen van anderen een belangrijke bijdrage levert aan het succes van de organisatie, geeft dit extra energie. Sociale steun, zowel van leidinggevenden als van collega’s, is ook een wezenlijke energiebron. Tot slot weegt ook rechtvaardigheid zwaar. Als besluiten niet eerlijk zijn, tast dit het sociaal contract aan tussen werkgever en werknemer. Dit geschonden vertrouwen heeft altijd effect op de energie, het werkplezier en het presteren van mensen.

#3. RICHT DE ORGANISATIE EROP IN

Als de bronnen waaruit mensen putten leegraken, ligt er op termijn - net als in de natuur - uitputting in het verschiet. Een bevlogen organisatie zet zich dan ook in om deze bronnen goed op peil te houden. Op organisatieniveau zijn onder andere zaken als cultuur en communicatie van groot belang. Een bevlogen organisatie kan niet zonder heldere communicatie en informatievoorziening.

Groeicultuur nodig

Ook is er een groei- en ontwikkelingscultuur nodig die voor iedereen zichtbaar en tastbaar is.Management development en loopbaanontwikkeling, maar ook taak- en functieontwerp zijn tevens essentiële randvoorwaarden. Duidelijke functieomschrijvingen geven richting aan de energie en de talenten van mensen.

Samenwerking bevorderen

Bevlogenheid krijgt in veel organisaties concreet vorm op het niveau van het team. Het vraagt om een aanpak die zich richt op het bevorderen van samenwerking en op een constructief teamklimaat waarin ieders stem en bijdrage gehoord en gezien wordt. Op teamniveau is het mogelijk om blijvend energiebronnen te voeden die bijdragen aan bevlogenheid: taakverrijking, grotere autonomie, conflictoplossing, steun van collega’s en coaching door de leidinggevende.

#4. HELP MEDEWERKERS ENERGIEK EN BEVLOGEN TE BLIJVEN

De bevlogen organisatie vraagt ook om inzet op het niveau van de individuele medewerker. Er zijn diverse manieren om medewerkers persoonlijk te stimuleren om hun energiebronnen op peil te houden. Dat begint allereerst met aandacht voor een gezonde leefstijl en een goede werk/privébalans. Maar het kan verder reiken, bijvoorbeeld door medewerkers cognitieve technieken aan te reiken zodat ze anders naar zichzelf en naar anderen leren kijken. Of door pro-sociaal gedrag te bevorderen: gedrag dat zich richt op het vergroten van het welzijn of welbevinden van anderen. Andere mogelijkheid is het werken aan persoonlijke effectiviteit op basis van concrete doelen.

#5. HOUD MANAGER EN MEDEWERKER EEN SPIEGEL VOOR

Wat kunnen managers en medewerkers zelf doen om bevlogen aan het werk te blijven? Wilmar Schaufeli heeft, gestut door zijn jarenlange wetenschappelijk onderzoek, een reeks praktische tips voor managers en medewerkers ontwikkeld:

• Benut zoveel mogelijk je eigen talenten en volg je dromen en passies
• Zorg voor een goede balans tussen werk en privé
• Focus niet alleen op resultaat maar ook op je persoonlijke ontwikkeling
• Wees optimistisch; denk in mogelijkheden in plaats van problemen
• Help en steun anderen op het werk, wees coöperatief
• Vraag regelmatig feedback van anderen; blijf in gesprek met je baas
• Zorg goed voor je lijf; bewegen, slapen en ontspannen
• Stel jezelf uitdagende, maar wel realistische doelen
• Neem initiatief, benut de mogelijkheden die het werk biedt
• Houd het werk uitdagend, ook voor de toekomst.

Foto via Flickr.com

De auteur van dit verhaal, René Ravestein, is oprichter van redactiebureau Ravestein & Zwart en VOC Uitgevers en tekstschrijver over onder meer strategische HR-onderwerpen.